Grijs

David Small, auteur van dit boek, heeft al tegen de dertig kinderboeken geïllustreerd, waarvan hij er zelf ook enkele schreef. De man is de zestig voorbij dus je zou denken dat hij stilaan aan uitbollen denkt, maar dan komt hij in 2009 plots aanzetten met “Stitches”, dat recent vertaald werd als “Sprakeloos”.

Er moet een schakelaar omgegooid zijn in zijn hoofd om dit werk te maken want het staat mijlenver van al zijn vorige pennenvruchten. Dit boek is duister en pijnlijk. Niet echt leesvoer voor uw spruiten dus.

Een schakelaar die omgeslagen is in zijn hoofd is één optie. Het kan eveneens zijn dat dit boek jarenlang door zijn hoofd gespookt heeft. “Sprakeloos” is immers een biografisch werk.

Small doet kond van zijn jeugd en, man, man, man, die gast heeft het moeilijk gehad. Ik was er initieel niet van op de hoogte dat dit memoires waren en dacht na enkele tientallen pagina’s al bij mezelf: “’t Is al goed zeg, niet overdrijven hé!” Feit overtreft dus fictie.

De kleine David groeit op in een gezin in de jaren vijftig. We zien alle met die epoque geassocieerde pluspunten zoals de technologische vooruitgang, de economische groei, de algehele air van “De toekomst komt voor de bakker” en dergelijk meer, maar spijtig genoeg ook alle nadelen: seksuele frustratie (vooral bij vrouwen), onwetendheid in verband met het gevaar van tabak en röntgenstralen en het algehele onvermogen tot communicatie over gevoelens.

Die communicatie, of het gebrek daaraan, is de rode draad van deze strip. David zit gevangen tussen een hele hoop familieleden die hem, elk op zich, emotioneel of zelfs fysiek, de put in helpen. In het boek zien we David incasseren, vallen, opstaan, wederom vallen, wéér opstaan en uiteindelijk wat er van hem terecht gekomen is nadat hij de deur van het ouderlijke huis achter zich dichtsloeg.

Gelukkig voor de geloofwaardigheid van het boek worden de zaken naar het einde van het verhaal toe ook eens bekeken vanuit het standpunt van de andere personages. Zonder dat gegeven zou dit boek te zwart-wit geweest zijn: iedereen is slecht en Small is slechts het slachtoffer. De documentatie en foto’s van Smalls gezinsleden die op het einde van het boek zijn toegevoegd trekken dat evenwicht aardig weer recht.

Small hanteerde voor het boek een zwierige stijl, die af en toe echter keihard overkomt. De inkleuring, die uit, los uit de pols de pagina opgezwierde, pen, penseel en inkt bestaat, houdt het bij grijswaarden. Dat leent zich perfect voor de sfeer. Voeg daar nog eens aan toe dat Small een meester is in licht en contrasten en geloof me vervolgens vrij: dit is een boek dat u zal aangrijpen.

Veel rust gunt Small zijn lezer niet. Geen grapjes of andere dingen die je even van de pijnlijke gebeurtenissen kunnen afleiden. Wat de man wel doet is de associatieve en metaforische kracht van het stripmedium aanwenden om ons nog meer het verhaal in te trekken. De emoties en fantasieën van de kleine Small lopen vaak door in droombeelden van symbolische aard. In deze sequensen wordt zijn stijl een saluut naar het Disney van de jaren vijftig en de tekeningen van George Herriman uit de jaren dertig en veertig.

Hier zien we voor het eerst ook dat Small geen echte stripmaker maar een illustrator is. Door in deze scènes soms pagina’s lang geen tekst te gebruiken gebeurt er iets raar met het ritme. Op zich is dat niet echt zeer storend maar ik wil u hier even zeggen: aandachtig blijven kijken en niet te snel doorbladeren. Het is het waard.

Ik hoop voor Small dat het maken van dit boek een catharsis geweest is. Tot je zesenzestigste blijven rondlopen met dit verhaal in je kop moet niet niets geweest zijn. Misschien wou hij het pas vertellen wanneer hij zich een volwaardig tekenaar en verteller wist? Zodat het verhaal de kunde kreeg dat het verdient? Als dat zijn motief was is zijn missie geslaagd.

Een prachtig boek, maar niet voor watjes.

Sprakeloos

David Small

Lebowski