In de jaren 90 kwamen bij uitgeverij Vertigo tal van reeksen uit die meer te bieden hadden dan entertainment alleen. De makers ervan hadden iets te zeggen. De thema’s varieerden van politiek (Transmetropolitan), levensstijl en filosofie (The Invisibles) tot mentale gezondheid (Shade The Changing Man) maar ze hadden steeds één ding gemeen: ze brachten de lezer iets bij. De laatste tijd bracht Vertigo kwalitatief zeer goede reeksen uit die echter dat schepje maatschappijkritiek ontbeerden,“Y The Last Man” misschien buiten beschouwing gelaten. En dan was daar plots, in 2005, DMZ.

DMZ is een atypische comic, de forte van Vertigo, in die zin dat de makers de Amerikaanse politiek en het bedrijfsleven zwaar op de korrel nemen. “Transmetropolitan” had een gelijkaardige invalshoek, een journalist die wanpraktijken aanklaagt, maar die reeks werd gepubliceerd in een tijd dat kritiek op Amerika niet echt zo’n groot punt was. DMZ debuteerde echter in 2005, nog geen 4 jaar na 9/11, in een tijd waarin de minste twijfel aan de Stars and Stripes je onder verdenking van landsverraad kon plaatsen. (bij sommige mensen toch)

DMZ staat voor “Demilitarized Zone”, een soort niemandsland tussen twee mogendheden die in oorlog zijn, het front als het ware. Het originele aan deze reeks is dat die zone in dit verhaal de stad New York is.

Het conflict waar het in deze reeks om draait is een tweede Amerikaanse burgeroorlog. De aanleiding daarvan is dat in de nabije toekomst een hele hoop Amerikanen de buitenlandse politiek van hun land beu zijn. Het continue oorlog voeren en het zich bemoeien met elke kleine brandhaard waar eventueel economische belangen op het spel staan en de daar aan vast hangende menselijke en financiële verliezen hangt vele burgers de keel uit. Langzaam maar zeker ontstaat er een protestbeweging die begint aan een campagne om een stuk van het land af te scheuren.

De meesten onder hen zien die actie als iets symbolisch maar doordat het grootste deel van het officiële leger in het buitenland op missie is wint de beweging, de Free States genaamd, aan terrein. En plots wordt het bittere ernst. Net voor New York worden de Free States tot staan gebracht en wat volgt is een patstelling met Manhattan als inzet.

Het verhaal begint wanneer Matthew (Matty) Roth als stagiaire fotografie mee mag met een bekende oorlogsfotograaf om een reportage te maken over de DMZ. De helikopter waarmee daarheen vliegen wordt echter aangevallen en stort neer. Matty raakt gescheiden van de rest en gaat ervan uit dat hij de enige overlevende is.

De eerste reflex van Matty is om zo snel mogelijk weer naar thuis te raken. Hij spreekt af met het nieuwsnetwerk waar hij voor werkt dat ze hem zullen oppikken zodra dat mogelijk is. In de DMZ ontmoet hij echter Zee, een kranige inwoonster van het rampgebied. Zij helpt Matty om naar het extractiepunt te gaan waar hij zal worden opgepikt.

Op weg naar daar merkt Matty dat de DMZ iets helemaal anders is dan wat hij tot dan toe door de media werd wijsgemaakt. De reguliere Amerikaanse media heeft het steeds over rebellen en opstandelingen die daar zouden ronddwalen. Het tegengestelde is waar. Het blijkt dat de evacuatie van de stad indertijd zeer slecht verlopen is wat maakt dat er zich nog heel veel gewone burgers op het eiland bevinden. Omdat er door beide zijden van het conflict getwijfeld wordt aan hun loyaliteit en ze dus geen kant opkunnen of ook omdat ze zelf geen kant willen kiezen en hun stad niet willen verlaten blijven ze in de DMZ wonen.

De media en de overheid liegen de mensen voor om hun eigen acties te vergoelijken en hun fouten toe te dekken. Op dat ogenblik beslist Matty om in de DMZ te blijven en om, als enige reporter ter plaatse, de waarheid voor te schotelen aan de rest van de wereld.

Die waarheid is soms gigantisch hard. Matty krijgt te maken met zelfmoordterrorisme, met fascistische groeperingen die in de DMZ opereren, met oorlogsmisdaden, met corrupte bedrijven die nu al vechten om het contract om de stad weer op te bouwen na de oorlog, en meer van dat moois.

Wat opvalt is hoe goed onderbouwd deze verhalen zijn. Brian Wood, de schrijver, neemt geen blad voor de mond en af en toe ervaar je als lezer zelfs een een déjà vu ervaring. Wood baseert zich nogal veel op bestaande gebeurtenissen en schandalen, al kleed Wood de verhaallijnen die hij uit de realiteit gehaald heeft natuurlijk net dat beetje anders aan.

Gelukkig zien we ook heel wat moois. Tussen de grote verhaallijnen door focust de reeks op de mensen die in de DMZ trachten te overleven. Zo zijn er verhalen over een Banksy-achtige straatkunstenaar die ondanks alles de mensen een positief gevoel wil geven, over mensen die groentetuintjes beginnen op de daken van appartementen en over een man die als missie heeft zoveel mogelijk kunst te redden uit de musea van New York.

Er wordt niet altijd gefocust op diepmenselijk drama, de reeks zit boordevol actie, ontploffingen en oorlogsgeweld, dus er is voor elk wat wils. Riccardo Burchielli, de tekenaar, zet al deze scènes op flitsende wijze neer. Hij werd door Brain Wood en de redacteur van de serie gekozen om zijn rauwe stijl die aan street art doet denken. Gelukkig kan de man ook de intimistische scènes aan. Zijn personages geven overtuigende vertolkingen ten beste. Of het nu gaat om wanhoop of een sprankeltje vreugde: Burchielli weet steeds de juiste toon te treffen. En dan te weten dat dit ’s mans eerste grote stripreeks is.

Die treffende tekenstijl is een zeer belangrijk gegeven voor de reeks. Naast het politieke gekonkel en de maatschappijkritiek zijn immers vooral de relaties tussen en de ambities van de personages belangrijk. (“Is dat niet voor elk verhaal zo?” denkt de oplettende lezer. Ik zeg: “Ja, maar stap eens de gemiddelde bioscoopzaal binnen of sla de gemiddelde strip open en u zult zien dat niet iedereen die mening toegedaan is.)

Hoofdpersoon Matty maakt ook een heel interessante ontwikkeling door. Het is lang geleden dat ik een personage nog eens op zo’n ingrijpende en overtuigende wijze heb zien evolueren. De transformatie die Matty doorgaat, van naïeve adolescent tot… iets helemaal anders is in alle opzichten extreem: extreem geloofwaardig, extreem verregaand en extreem diepgaand. Hij zit natuurlijk ook in een extreme situatie.

Voor Brain Wood is dit niet zijn proefstuk. De man heeft al heel wat reeksen geschreven waarvan steeds de karakterontwikkeling centraal stond. “Demo”, “The Couriers” en “Supermarket” zijn daar voorbeelden van. Wat in elke reeks, en ook in “DMZ” centraal staat is zijn wil om verder te gaan dan de doorsnee schrijver in het propageren van zijn denkbeelden en zijn feel voor de counter culture.

“DMZ” kunnen we zijn grote doorbraak noemen, zijn voorgaande reeksen kwamen allemaal uit bij kleinere uitgeverijen. Naast “DMZ” schrijft hij voor Vertigo ook een reeks over Vikings “Northlanders” die evenzeer aan te raden valt.

Beide reeksen staan op het punt af te lopen maar Wood verzekerde zijn publiek dat hij bezig is aan enkele nieuwe series.

Ondanks de Amerikaanse invalshoek is “DMZ” een zeer begrijpelijke reeks voor ons Europeanen. Daarbij komt ook nog eens dat wat Amerika doet ons eveneens aanbelangt. De reeks bezit alle ingrediënten om de Canvaslezers onder ons tevreden te stellen maar tevens ook genoeg elementen om de liefhebbers van een spannende politieke actiethriller of oorlogsreeks op hun wenken te bedienen. Meer nog: ik beschouw “DMZ” nu al als een klassieke. Ik durf zelfs meer zeggen: reeksen als dit zijn gewoon nodig.

Favoriete scène

Het gerucht doet de ronde dat er een Special Forces Commando gedeserteerd is en zich gevestigd heeft in Central Park. Daar ontfermen deze kerels zich over de dieren die daar in de dierentuin leven en over de weinige natuur die er nog over is.

Matty Roth gaat op onderzoek uit en plant een reportage over deze “Ghosts”. De eindscène van dat verhaal (Opgelet: spoilers!) balt alles wat deze reeks zo speciaal maakt: emotie, actie en een kritisch angeltje…

(Als de letters te klein zijn kan u klikken op de pagina, dan zal ze apart tevoorschijn komen. Als u er vervolgens nogmaals op klikt zal ze iets groter aan u verschijnen.)

Beschikbaarheid

Geen zijprojecten, spin-offs of dergelijke meer. Gewoon 72 delen van 22 pagina’s. Rechttoe, rechtaan, zo hebben we het graag. Het laatste deeltje staat gepland voor december 2011.

De reeks werd verzameld in bundels waarvan deel elf en twaalf nog moeten verschijnen.

• vol. 1 – On The Ground: DMZ nrs. 1-5
• vol. 2 – Body of a Journalist: DMZ nrs. 6-12
• vol. 3 – Public Works: DMZ nrs. 13-17
• vol. 4 – Friendly Fire DMZ nrs. 18-22
• vol. 5 – The Hidden War: DMZ nrs. 23-28
• vol. 6 – Blood In The Game: DMZ nrs. 29-34
• vol. 7 – War Powers: DMZ nrs. 35-41
• vol. 8 – Hearts And Minds: DMZ nrs. 42-49
• vol. 9 – M.I.A.: DMZ nrs. 50-54
• vol. 10 – Collective Punishment: DMZ nrs. 55-59
• vol. 11 – Free States Rising: DMZ nrs. 60-65
• vol. 12 – The Five Nations of New York: DMZ nrs. 66-72