Hilarisch

Geen rechttoe rechtaan strip deze keer, zelfs geen boek met illustraties, eerder een vreemde mix van collage, tekeningen, tekst en waanzin. De meeste Vlamingen kennen Nederlander Gummbah als de absurde en vrij harde cartoonist uit Humo. Recenter dan zijn cartoons maakte de man ook twee boeken met gagstrips “Op de camping” en “Deirdre”. Met “Net niet verschenen boeken” snijdt hij een nieuw genre aan.

De titel zegt het zelf: dit boek is zogezegd een verzameling van boeken die wel bestaan maar net niet gepubliceerd werden. Gummbah presenteert ons de kaft en telkens één pagina van de inhoud van zo’n boek.

Op zich hebben we dit soort persiflages of parodieën al veel gezien, meestal in humoristische tijdschriften, maar dan gaat het doorgaans om één of twee items in een voor de rest met ander materiaal gevuld blad. Om het gegeven zo consequent en uitgebreid door te drijven moet men van goeden huize komen om het project interessant te houden. Gummbah is echter geboren als telg van het geslacht van Leeuwen in het rustieke Nieuwaal, dus dat zit wel snor.

Qua variatie wordt alvast het juiste akkoord aangeslagen: alle soorten boeken komen aan bod in dit naslagwerk: kinder –en jeugdboeken, prentenboeken, fictie en non-fictie, strips, poëzie, … alle genres zijn vertegenwoordigd. Hierin ligt een aanwijzing voor de genialiteit van Gummbah.

Ik gebruik het woord “genialiteit” niet licht en heb een rothekel aan de heersende trend om alles “leuk” en modaal getalenteerde mensen “geniaal” te vinden dus ik specificeer even: dit specifieke werk, in dit specifieke veld vind ik geniaal.

De geslaagde parodie of de geslaagde persiflage berust immers voor een groot deel op zo exact mogelijk nabootsen of aanleunen bij het origineel. Daar voegt men dan een kleine verdraaiing of overdrijving aan toe om het gewenste resultaat te bekomen.

Gummbah spreidt zo’n een groot inzicht tentoon in alle genres die hij parodieert dat men enkel kan concluderen dat de man in staat zou zijn om al die boeken zelf van a tot z te schrijven en ze zelfs te doen verkopen.

Een ijkpunt voor een goede persiflage kan tevens zijn dat men ze kan presenteren aan mensen, zonder dat die weten dat ze met humor te maken hebben. En vooral dat die toeschouwers bovendien aarzelend geloven dat het gegeven echt is. Zie ook bijvoorbeeld “In de Gloria” en “The Office”, beiden pijnlijk realistische comedy waarvan je je onwetende medemens, toch voor een poosje, zou kunnen wijsmaken dat die realiteit is.

Dat dit bij een deel van deze boeken zou lukken is eveneens een teken dat we met kwaliteit te maken hebben. Toegegeven, bij de items waar Gummbah de scatologische toer opgaat zou dit, hoewel ze niet minder geestig zijn, moeilijker lukken.

Gummbah hanteerde amper een tekenpen voor dit boek. Dat hoeft geen domper op de feestvreugde te zijn want de diverse collages treffen veelal doel. Het valt zelfs op dat op de momenten waarop hij een geloofwaardige cover voor een boek bijeen bricoleert, die grappiger is dan wanneer hij de absurdist in zichzelf vrijlaat.

Al bij al is dit boek een logische voortzetting van het theaterprogramma dat Gummbah tien jaar geleden maakte met Hans Teeuwen en Pieter Bouwman: Poelmo, slaaf van het zuiden. Als ik me niet vergis zaten in dat programma zelfs al embryonale stukjes van de besproken boeken in “Net niet verschenen boeken”.

Mensen die twijfelen om dit boek aan te schaffen, en dat deed ik ook want het kost 30 euro, check eerst Poelmo eens op Youtube. Als je na een tijdje merkt dat je grinnikend naar je computerscherm zit te staren, twijfel dan niet en zet dit boek op je boodschappenlijstje.

Net niet verschenen boeken

Gummbah

De Harmonie